2-آبیاری قطره ای

آبیاری قطره ای عبارت است از روشی که طی آن آب با فشار کم از روزنه یا قطره چکان از شبکه خارج و به صورت قطره ای پای بوته یا درخت ریخته می‌شود. فشار لازم در این سیستم به وسیله پمپ یا اختلاف ارتفاع تامین می‌شود. این سیستم شامل قسمت‌های مختلف از جمله قسمت تامین فشار و کنترل مرکزی (پمپ، دستگاه‌های تصفیه آب شامل سیکلون و فیلتر شنی، مخزن کود و مواد شیمیایی)، لوله‌های اصلی و فرعی و قطره چکان‌ها می‌باشد. در این روش این امکان به وجود می‌آید تا عمل آبیاری تا حد رفع نیاز آبی گیاه انجام شود و به میزان زیادی از اتلاف آب به صورت نفوذ عمقی، رواناب و تبخیر کاسته شود. این روش بیشتر در باغات مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی اخیرا روشی از این سیستم به نام سیستم تیپ برای گیاهان ردیفی از جمله چغندر قند، ذرت و حتی پنبه مورد استفاده قرار گرفته و در کشور ما نیز به صورت موفقیت آمیزی توسعه پیدا کرده است.

مزایاي آبیاري قطره اي

1 -صرفه جویی در مصرف آب و افزایش راندمان آبیاری تا 90 درصد

2 -افزایش عملکرد محصول

3 -نیاز کمتر به نیروی انسانی

4 -قابل خودکار بودن سیستم آبیاری

5 -از بین رفتن مشکلات علف هرز مزرعه و هزینه مبارزه با آن

6 -توزیع به موقع و به اندازه آب و کود

7 -بهبود کیفیت محصول و بازار پسندی آن

8 -عدم نیاز به تسطیح

3-آبیاری زیرزمینی

در سال‌های اخیر انتقال آبیاری کشاورزی از سطحی به زیرزمینی و استفاده از لوله‌های تراوش کننده بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این روش لوله‌های تراوا در زیرزمین در ناحیه ریشه قرار می‌گیرند و توسط این لوله‌های زیرزمینی تراوا، آب، کود و سم مستقیما در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد. کل سیستم مانند روش آبیاری قطره‌ای است منتها در این روش به جای لاترال‌های حامل قطره چکان‌ها یا روزنه‌ها، لوله‌های تراوا (تراوش کننده) در زیرزمین و در ناحیه ریشه گیاه قرار می‌گیرند.

به خاطر مزایای زیاد این سیستم در سال‌های اخیر گرایش فوق العاده‌ای به این سیستم مشاهده می‌شود که مسلما روند این توسعه ادامه خواهد یافت. به طوری که گفته می‌شود آینده کشاورزی در تصرف آبیاری‌های زیرزمینی خواهد بود.

مزایای آبیاری زیرزمینی

1 –صرفه‌جویی در مصرف آب

2 -افزایش محصول (2 تا 3 برابر گزارش شده است)

3 –صرفه‌جویی در مصرف کود و سم (صرفه جویی تا 50(%

4 -صرفه جویی در مصرف انرژی

5 -عدم نیاز به تسطیح

6 -از بین رفتن تدریجی علف‌های هرز در باغات

7 -قابل اجرا بودن در باغات و حتی در گلدان‌های منزل

8 -جلوگیری از شیوع آفات

9 -کاهش آلودگی زیست محیطی

10 -عدم مزاحمت برای ماشین آلات و کارگران

11 -مصونیت لوله های تراوا از گرما و سرما

12 -مصونیت از آسیب و سرقت

13 -قابل کنترل اتوماتیک

توصیه ها:

یکی از مهمترین راهکارهای افزایش بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی در شرایط خشکسالی، استفاده علمی و اصولی از سیستم‌های آبیاری سطحی و درکنار آن توسعه آبیاری تحت فشار و به ویژه آبیاری قطره‌ای است. در همین راستا در سال‌های اخیر بحث استفاده از روش آبیاری قطره‌ای در زراعت‌های ردیفی در سطح کشور مد نظر قرار گرفته و تا حدود زیادی سطح استفاده از آن در حال گسترش است. استفاده از این سیستم درصورتی با موفقیت همراه است که موارد زیر به دقت رعایت گردد:

1 -انجام مطالعات دقیق و طراحی صحیح سیستم

2- استفاده از لوازم و تجهیزات استاندارد و مناسب

3 -ارزیابی سیستم پس از اجرا و رفع مشکلات آن

4 -آموزش بهره‌برداران

5- سرویس و نگهداری مناسب

6- مدیریت صحیح بهره برداری

خلاصه:

1- در کنار اقداماتی که برای گسترش و توسعه سیستم آبیاری تحت فشار انجام می‌گیـرد بایستی تلاش‌هایی نیز به منظور افزایش بهره‌وری روش‌های آبیاری سطحی موجود صورت گیرد.

2- با اقدامات کم هزینه و ترویجی که منجر به بهبود روش‌های مدیریتی آبیاری سطحی می‌شـود می‌توان بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی را بالا برد و آثار مخرب خشکسالی را کم کرد.

3- اصلاح سامانه‌های آبیاری سطحی به روش‌های مختلف سخت افزاری و نرم افزاری نظیر انتخاب صحیح روش آبیاری، طراحی مناسب علمی، به کارگیری صحیح ماشین‌های کشاورزی، توزیع کننده‌های سطحی و غیره … افزایش راندمان و بهره‌وری آب آبیاری به میزان قابل توجهی را در پی دارد.

4- اصلاح سامانه‌های آبیاری سطحی بایستی جزء سیاست‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی در راستای افزایش بهره‌وری و سطح زیر کشت محصولات کشاورزی قرار گیرد.

5- در توسعه و ترویج سیستم های آبیاری تحت فشار با تاکید بر روش قطره ای نواری برای گیاهان زراعی، اصول علمی و فنی در طراحی و اجرا مبنا قرار گیرد.

منبع : سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزي