ب-آبیاري تحت فشار :

1-آبیاری بارانی :

عبارت از روشی است که در آن آب در لوله هایی در مزرعه جریان پیدا کرده، سپس وارد قسمتی به نام آب پاش می‌شود که موقع خروج از آن قطرات آب در هوا پخش می‌شود و به صورت باران به روی خاک می‌ریزد. آبیاری بارانی دارای روش‌های متنوعی می‌باشد که با توجه به وضعیت اقتصادی، پستی و بلندی زمین، وجود و یا عدم وجود نیروی انسانی لازم و مقدار آب مورد نیاز، انواع مختلف آن طراحی و اجرا می‌شود که شامل:

1-1 :روش آبیاری بارانی کلاسیک

این روش را برای آبیاری انواع گیاهان زراعی در زمین‌های شیب‌دار، هموار، ناهموار و خاک‌های شنی و رسی می‌توان استفاده کرد. کلاسیک ثابت، متحرک و نیمه متحرک انواع مختلف این روش‌ها می‌باشد که اساس کار آن‌ها یکسان می‌باشد. در این روش آب به وسیله پمپ از منبع آب (مخزن، استخر، چاه یا رودخانه) وارد لوله‌های اصلی و سپس بال‌ها شده و از طریق آب پاش‌ها به صورت قطره‌های بسیار ریز و یکنواخت بر روی مزرعه پاشیده می‌شود.

1-2 :روش آبیاري غلطان (ویلمو)

با توجه به مشکل حمل و نقل لوله‌های بلند آبیاری و باز کردن قطعات و جابجایی آن‌ها، سیستم ویلمو با هدف آسان‌تر کردن جابجایی لوله‌های آبیاری، طراحی و ساخته شد. در این روش، جابجایی دستگاه توسط موتوری که در وسط بال‌های دستگاه نصب می‌شود انجام می‌گیرد. بال‌های دستگاه شامل تعدادی لوله و چرخ است که معمولا از جنس آلومینیوم می‌باشد. این لوله‌ها علاوه بر انتقال آب مورد نیاز به آب پاش‌ها، محور حرکت چرخ‌ها نیز به حساب می‌آید. این روش آبیاری در شرایط زیر قابل استفاده است:

– مزارعی که نسبتاً هموار باشد (حداکثر شیب 3 تا 5 درصد).

– مزارعی که ارتفاع گیاهان آن حداکثر به یک متر می‌رسند.

– مزارعی که در مسیر حرکت دستگاه مانعی وجود نداشته باشد.

1-3 :روش آبیاری قرقره ای

دستگاه آبیاری بارانی قرقره‌ای برای آبیاری گیاهان کوتاه و بلند در زمین‌های رسی و شنی هموار و ناهموار استفاده می‌شود. این روش شامل ماشین‌هایی هستند که به وسیله یک لوله پلی اتیلن آب پاش نصب شده بر روی آن را در طول یک نوار و در نقاط مختلف آن مستقر و سپس عملیات آبیاری را انجام می‌دهند. این ماشین‌ها به صورت مداوم اراضی مورد آبیاری را به شکل نوارهای به طول 300 متر و عرض 70 متر آبیاری می نمایند. در این سیستم آبیاری معمولا از آب پاش‌های نوع گان استفاده می‌شود. با توجه به جابجایی و تحرک سریع این دستگاه، از این روش بیشتر جهت انجام آبیاری تکمیلی در اراضی دیم و حاشیه رودخانه‌ها کاربرد دارد.

1-4 :روش آبیاری عقربه‌ای(سنتر پیوت)

سنتر پیوت یکی از سیستم‌های آبیاری بارانی بوده که جهت آبیاری مزارع بزرگ و یکپارچه مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این روش می‌توان برای آبیاری گیاهان ساقه کوتاه و بلند و در زمین‌های هموار و نسبتا ناهموار استفاده کرد. این سیستم شامل یک بازوی حامل آب پاش‌ها می‌باشد که بر روی یک چرخ مستقر گردیده و حول یک نقطه مرکزی تحت اثر نیروی برق یا هیدرولیک می‌چرخد لذا زمین تحت آبیاری این دستگاه به شکل دایره است. با توجه به طول بازو این دستگاه می تواند سطحی معادل 10 تا 200 هکتار را آبیاری نماید .کاربرد این دستگاه در اراضی کوچک (کمتر از 40 هکتار ) از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی‌باشد.

مزایاي آبیاري بارانی

1- صرفه جویی در مصرف آب و افزایش راندمان تا 75 درصد

2- امکان آبیاری اراضی شیب دار (بدون نیاز به تسطیح)

3- آبیاری با منابع آبی کم (در آبیاری سطحی مقدور نمی‌باشد)

4- امکان آبیاری در خاک‌های کم عمق (به دلیل کم بودن عمق خاک امکان تسطیح وجود ندارد)

5- جلوگیری از رواناب و فرسایش خاک

6- توزیع به موقع و به اندازه و یکنواخت آب، کود و سم

7- افزایش عملکرد محصول و بهبود کیفیت آن

8- قابل اندازه گیری بودن دقیق مقدار آب مصرفی

9- نیاز کمتر به نیروی انسانی

10- قابل استفاده بودن در اهداف دیگر (مثل : جلوگیری از یخبندان، سرمازدگی درختان، خنک کردن محیط گیاه در هوای گرم و …)

ادامه دارد ………………………………..

منبع : سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزي